Patroni jeżyckich ulic - Jan Kochanowski

Ulica Jana Kochanowskiego kojarzy się przede wszystkim z najnowszą historią. To tutaj mieścił się Urząd Bezpieczeństwa PRL-u i to na tej ulicy ginęli robotnicy podczas Poznańskiego Czerwca'56.

Ulica ta uważana była do 1909r. za część ulicy Gajowej. W 1909r. wyodrębniona została pod nazwą ul. Elżbiety (Elisabethstrasse) i obejmowała odcinek od obecnej ul. Sienkiewicza do ul. Poznańskiej, w roku 1912 przedłużona została do ul. Jeżyckiej.

Plan Jeżyc z 1910r.

Od 15. 11. 1919 ulica otrzymała nazwę Jana Kochanowskiego. W czasie II wojny światowej Niemcy zmienili nazwę ulicy na Fritz-Reuter-Strasse. Po wojnie wrócono do polskiej nazwy ulicy.

Życiorys patrona ulicy Jana Kochanowskiego nie jest do końca udokumentowany. Poeta urodził się prawdopodobnie w 6 czerwca 1530 roku w Sycynie, małej miejscowości na Mazowszu niedaleko Radomia.
Pochodził z rodziny szlacheckiej; jego dwaj bracia - Mikołaj i Andrzej - również zapisali się w dziejach literatury polskiej. Naukę i studia odbywał w Krakowie, w Królewcu (był tu dwukrotnie) i w Padwie (przebywał tu z przerwami ponad cztery lata). Zatrzymał się też na jakiś czas we Francji, między innymi w Paryżu. Ostatecznie wrócił do kraju w 1559 r. Zaczął się wówczas długi, bodaj piętnastoletni okres dworski; poeta związał się najpierw z podkanclerzym i biskupem Filipem Padniewskim, następnie z podkanclerzym Piotrem Myszkowskim, później z kancelarią króla Zygmunta II Augusta (został jego sekretarzem). Z dworem rozstał się około 1574 r. - już po elekcji i koronacji Henryka Walezego. Osiadł w Czarnolesie, ożeniwszy się z Dorotą Podlodowską. Przeżył głęboko śmierć córek: Urszuli i Hanny. Zmarł nagle w czasie pobytu w Lublinie 22 sierpnia 1584 r. Pochowany został w Zwoleniu, niedaleko Sycyny.

Jest autorem utworów pisanych zarówno po łacinie jak i w języku polskim
Swą twórczą drogę zaczął Kochanowski od poezji łacińskiej, od epigramatów i elegii, zebranych i opublikowanych pod koniec życia w tomach: Lyricorum  libellus (1580) i Elegiarum libri III. Do poezji łacińskiej powrócił także w końcowych latach życia, pisząc ody i wiersze okolicznościowe, między innymi na cześć Stefana Batorego.
Z wczesnego okresu - włoskiego i francuskiego - pochodzą nie tylko wiersze łacińskie, lecz także pierwsze utwory polskie  Jest wśród nich pieśń Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary , będąca hymnem na cześć Boga.
W okresie dworskim napisał m.in.dwa poematy moralno-polityczne: Zgoda (utwór napisany w 1562-1563, opublikowany  w 1564 r.) i Satyr albo Dziki mąż (powstał i opublikowany został w 1564 r.; dedykowany Zygmuntowi II Augustowi).
Najbardziej znane utwory Kochanowskiego to Odprawa posłów greckich, tragedia napisana w większości tzw. wierszem białym, Fraszki, Psałterz Dawidów i Treny. Te ostatnie to poemat cykliczny wydany w Krakowie w 1580 r.  i złożony z dziewiętnastu utworów lirycznych, który powstał wkrótce po śmierci córki Urszulki i jej pamięci został dedykowany. 

Jan Matejko, Jan Kochanowski nad zwłokami Urszulki, 1862

Poeta nigdy nie był w Poznaniu a mimo to jest z naszym miastem w pewien sposób związany.  W latach 1564-74 piastował godność prepozyta poznańskiej kapituły katedralnej. Swoją funkcję sprawował przez pełnomocników. Godność prepozyta przynosiła mu spore dochody i pozwalała na tworzenie bez obawy o sprawy materialne.
Z okazji 300-lecia śmierci poety, w 1885 r. na placu katedralnym odsłonięto obelisk projektu Antoniego Krzyżanowskiego z medalionem portretowym Kochanowskiego. W 1924 r. pomnik przeniesiono przed dawne probostwo. W czasie II wojny został zniszczony przez Niemców, a w 1984 r. zrekonstruowany przez Jerzego Sobocińskiego. Stanął ponownie przed dawnym probostwem, skąd w 2002 r. przeniesiono go przed budynek Akademii Lubrańskiego.

Pomnik Jana Kochanowskiego na Ostrowie Tumskim

Na zakończenie zacytuję jedną z nieco sprośnych fraszek mistrza Jana zatytułowaną Na matematyka:

Ziemię pomierzył i głębokie morze,

Wie, jako wstają i zachodzą zorze;

Wiatrom rozumie, praktykuje komu,

A sam nie widzi, że ma ku..ę w domu.

Żródła:

1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Kochanowski#

2. http://literat.ug.edu.pl